اثرات بیماری کووید ۱۹ که به صورت عام از نام کرونا برای آن استفاده می‌شود، با توجه به شیوع گسترده و درگیری تقریبا تمامی نقاط جهان، اولین بار است که فرصت مطالعه نحوه‌ی گسترش ویروس انسانی و نحوه‌ی بازخورد اجتماعی آن را به صورت عمومی در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.
از بین چندین منبع اطلاعاتی مربوط به سازمان بهداشت جهانی و سازمان‌های منطقه‌ای تقریبا کامل‌ترین مرجع داده مربوط کووید 19 در ریپوزیتوری گیتهاب OWID نگهداری می‌شود.
تصاویر زیر مربوط به داده‌های این ریپو از اوایل بهمن ماه سال 1398 تا 18 مرداد 1400 می‌باشد. برای ملموس شدن نمایش داده‌ها از رابطه‌ی بین شناسایی بیماران جدید و فوتی نسبت به تعداد جمعیت کشورها استفاده کرده‌ام. برای پوشش کشورهای کم جمعیت‌تر، اثر بیماری در ازای هر یکصدهزار نفر محاسبه شده است. همینطور بمنظور همگن شدن داده‌ها، کشورها و نواحی خیلی کم‌جمعیت حذف شده‌اند.
پنج موج کرونا در ایران
استفاده از واژه موج برای این بیماری که در مرداد 1400 روزانه 500 قربانی گرفت کمی سخت است. اما بر اساس اعداد منتشر شده و نمایش این اعداد می‌توان 5 بار صعود تعداد بیماران شناسایی شده و همچنین تعداد مرگ ناشی از کووید 19 را به وضوح دید. متاسفانه این موج‌ها هر کدام بعد از یک واقعه اجتماعی/سیاسی رخ داده است و نمایش‌دهنده‌ی ارتباط مستقیم گسترش بیماری و فعالیت‌های پرخطر و انتقال‌دهنده‌ی بیماریست.
کرونا در آمریکا
بیشترین فوتی روزانه ثبت شده در آمریکا 4460 نفر است. با افزایش روند واکسیناسیون عمومی و همچنین محدودیت‌ها روزهای پرخطر کرونا در این کشور برطرف شده است. هر چند در این روزها همچنان تعداد شناسایی بیماران زیاد است اما روند حرکت داده‌ها نشان دهنده‌ی کاهش نسبت مرگ برای بیمار کرونا در آمریکا است.
کرونا در انگلستان
با 1826 فوت در یک روز انگلستان روزهای سخت کرونا را پشت سر گذاشته است. اما کم رنگ شدن محدودیت‌ها در این روزها دوباره منجر به صعود فوتی ها به حدود 100 نفر در روز شده است. با شدت گرفتن محدودیت‌ها انگلستان در اوایل تابستان 1400 چند روز بدون فوت ناشی از کرونا و یا فوتی تک رقمی داشت.
وضعیت اروپا
کشورهای اروپایی وضعیت جالبی دارند. بیشتر کشورهای اروپای شمالی و اروپای غربی در ابتدا موضوع را جدی نگرفتند و تعداد فوتی درصدی زیادی داشتند. با شروع واکسیناسیون و تشدید مراقبت و محدودیت‌ها دانمارک از 60 فوتی روزانه چندین هفته است بین 0 تا 4 فوتی روازنه دارد.
آفریقا و مصر
حالا بریم شمال آفریقا و کشور مصر. هر چند بسیاری منابع صحبت از عدم دقت اطلاعات در بسیاری از کشورهای آفریقایی می‌کنند و مصر هم ممکن است اطلاعات درستی ثبت نکند، اما بنظر میرسد با شروع واکسیناسیون و ترس جدید دلتا نرخ فوت و آلودگی کاهش یافته است. شناسایی #کرونا در مصر بسیار کم دقت است
کشورهای جنوب شرق آسیا
وضعیت کشورهای مالزی، اندونزی و فیلیپین هم عجیب است. ظاهرا محدودیت و مراقبت در کشورهای آسیای شرقی کم شده است و با گسترش دلتا موج‌های جدیدی در این کشورها شایع شده. نرخ واکسیناسیون در بسیاری از این کشورها بسیار پایین است. اندونزی با ثبت 2069 فوتی بتازگی شروع به مقابله جدی کرده است.
فیلیپین
مالزی
اسرائیل و نرخ بالای واکسن
اسرائیل که دارای یکی از بالاترین نرخ‌های واکسیناسیون سراسری است و با ثبت رکورد 101 فوتی نسبت به جمعیتش روزهای سخت را پشت سر گذاشته است، بعد از چندین هفته فوتی تک رقمی چند روزی است که دوباره به نزدیک 20 فوتی رسیده است. کم شدن محدودیت‌ها و شیوع دلتا این تغییر را شکل داده است. هم اکنون با وجود واکسیناسیون بالا، دوباره تعداد فوتی‌ها دو رقمی شده است و باید دید چگونه پیش خواهد رفت.
کرونا در ایران
موج‌های #کرونا در ایران تناسب مستقیم با اتفاق‌های اجتماعی و سیاسی داشته است. بی تفاوتی‌ها در روزهای آغازین، عدم تست مناسب و سفرهای نوروزی و بعد هم انتخابات این 5 موج مشخص را در ایران برای کرونا شکل داده است. شیوع دلتا و کم شدن محدودیت‌ها و کمبود نفوذ واکسن ظاهرا سخت تر کرده است!
کره جنوبی، شکست ویروس Covid-19
کره جنوبی که در روزهای ابتدایی کرونا، بسیار ترسناک بنظر میرسید، با واکسیناسیون سراسری و تقریبا کامل به همراه ایجاد محدودیت‌ها و اجبار موارد مراقبتی توانسته روزهای بدون فوت و یا فوتی تک رقمی باشد. همچنان با وجود شناسایی روزانه، فوتی‌ها تک رقمی مانده‌اند و موارد مراقبتی ادامه دارد.
پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با کرونا
به جز پایگاه‌های غیر رسمی، این موارد هم بصورت ناحیه‌ای می‌تواند قابل بررسی باشد:
- پایگاه COVID Data Tracker با داده‌های دقیق و ریز مربوط به بیماری در آمریکا
- پایگاه سازمان بهداشت جهانی WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard که بر اساس داده‌های بسیاری از کشورها تقریبا روزانه آپدیت می‌شود. صفحه ویژه ایران در اینجا https://covid19.who.int/region/emro/country/ir قابل دیدن است.
- پرتال دانشگاه جان هاپکینز که جزو اولین وب‌سایت‌های راه‌اندازی برای این بیماری بود.
- و در نهایت پایگاه Open-Access Data and Computational Resources to Address COVID-19 مربوط به انستیتو ملی سلامت آمریکا که از نقاط تفاوت آن دسترسی به نتایج واکسن‌ها و درمان‌های منتشر شده در خصوص این بیماری است.
اگر همچنان در این روزهای کرونا دور کار هستید، پیشنهاد می‌کنم نوشته تجربه‌های دورکاری را بخوانید.
این مطلب ابتدا در قالب رشته توییت منتشر شد:
بازتاب: مدل محاسباتی رشد کرونا و وضعیت ایران - #تکوپدیا