فرض کنیم به هر دلیلی، مجموعه‌ی حکومت دولت ایران تصمیم داشته باشد به روند فیلترینگ به شیوه‌ی فعلی ادامه دهد. اینکه این موضوع قانونی است یا خیر، در حوزه قانون‌گذاری و حقوقی قابل بحث است. امیدوارم نمایندگان محترم ملت، به وظیفه خود به درستی عمل کنند.
در ادامه افکار کمی پراکنده‌ام را در خصوص روش‌های حفظ اینترنت به عنوان مهمترین شبکه‌ی اطلاع‌رسانی خواهید خواند. این فهرست بدون اولویت نگارش شده است و شاید نیاز به بازبینی آتی داشته باشد:
تقویت سرویس‌های بومی
هرچند استفاده نابجا و پروژه‌های فرمایشی، مفاهیم بومی و ملی را نزد مردم سخیف کرده است، اما اولین قدم برای ایجاد محیط بهتر و پایدارتری از نظر کسب و کار در فضای آنلاین، تقویت سرویس‌های بومی با توجه به فضای فعلی است. در ابعاد جهانی (نه تنها خاورمیانه) ایران دارای سرویس‌های بومی قدرتمندی مانند خانواده‌های آپارات، اسنپ، دیجیکالا و ورزش۳ است. علت اینکه نام خانواده را برای هر کدام از این کسب و کارها استفاده کردم، گسترشی است که هر کدم از آنها با استفاده از User Base خاص خویش و منابع مالی تزریقی ایجاد کرده‌اند. حال آنکه جذب سرمایه از محل درآمد بوده است و یا از طریق بنگاه‌های ملی دیگری تامین شده است. در فضای کسب و کار آنلاین (دیجیتال) تعداد کاربر اولین دارایی و گنج هر مجموعه حساب می‌شود و به جز نام‌های برده شده، سه اپراتور بزرگ کشور (همراه اول و ایرانسل و مخابرات ایران) نیز دارای اهمیت ویژه‌ای در این فضا هستند.
سرویس‌های بومی بزرگ، پرکاربر و قدرتمند از دو جهت اولین هسته پیشرفت برای گسترش فضای کسب و کار آنلاین هستند. اول، این بازیگران قدرتمند بومی، توانایی ریسک‌پذیری بالاتری نسبت به بسیاری از کسب و کارهای دیگر دارند. دوم، این کسب و کارها به عنوان یک مخزن دسترسی به کاربران نهایی، می‌توانند هسته‌ی مهمی بری صنایع داخلی و محصولات تولید داخل باشند.
از سوی دیگر، کسب و کارهای بزرگ بومی فعلی، نام‌های هیجان‌انگیزی برای شرکت‌های غیرایرانی هستند. دسترسی سریع به بازار و تعداد کاربران زیاد، می‌تواند روند جذب بازیگران خارجی در صنایع تولیدی داخل را به شدت تسریع بخشد.
تقویت جامعه‌ی حرفه‌ای مهندسان زیرساخت/اینترنت/وب
نیروی کار حرفه‌ای (از نظر سابقه و تخصص) یکی از معضلات بزرگ کسب و کارهای داخلی است. اگر نیروی کار شرکت‌ها را به چهار نوع نیروهای پشتیبان سازمان، فروش، مهندسان و مدیریتی تقسیم کنیم، کمبود نیروی مهندسی (فنی) بسیار قابل توجه و آسیب‌زننده است. نیروهای پشتیبان سازمان (مالی/انسانی/حقوقی) از بخش‌های مختلف قابل تامین است. نیروهای فروش به سرعت آموزش می‌بینند و رشد می‌کنند. نیروهای مدریتی نیز با کمی تلاش از سوی صاحبان کسب و کار قابل تربیت و به کارگیری هستند. اما کمبود نیروهای متخصص و حرفه‌ای در سمت‌های فنی و اجرایی آفت بزرگی است که بسیاری از کسب و کارها را دچار مشکل می‌کند و باعث بهره‌برداری از محصولات با کیفت کمتر و سرعت بسیار بسیار بیشتر نسبت به نرخ میانگین جهانی می‌شود.
در دنیا، شرکت‌های بزرگ با همراهی شهرداری‌ها و یا سازمان‌های عمومی این کار را به شیوه‌ای سازمان‌یافته انجام می‌دهند. تقویت User Groupها یکی از این روش‌هاست که سال‌های پیش در ایران باعث رشد نیروهای فنی لینوکس شد ولی در سال‌های اخیر با کمی افت مواجه شده است. استفاده از Python User Group (مانند TehPUG) و گسترش آن به سطح تمام شهرهایی که دارای دانشکده‌های فنی هستند یکی از روش‌های بسیار کم‌هزینه و موثر در این مورد است. این موضوع را می‌توان در خصوص Big Data و یا اوراکل و یا PHP و یا .Net Stack و یا Android به راحتی در سطح کشور گسترش داد.
ایجاد روحیه‌ی مشارکت در سطح سرویس‌های بومی
سرویس‌های بومی خصوصی، با توجه به ماهیت تجاری خویش ممکن است به سختی تمایل به ایجاد طرح‌های مشارکتی غیرانتفاعی داشته باشند. اما سرویس‌های بومی بسیاری در داخل کشور وجود دارد، که با استفاده از هم‌افزایی و البته استفاده از پتانسیل‌های موجود در سطح زیرساخت فنی کشور، می‌توانند مشارکت کاربران را جلب کنند و همینطور ایجاد منفعت مالی برای مشارکت‌کنندگان نمایند. از طرح‌های CSR مشارکتی گرفته، تا طرح‌های تکمیل اظهارنامه‌های مالیاتی نمونه‌ای از کارهایی است که به سادگی در سطح وزارت‌خانه‌ها/سازمان‌ها و شهرداری‌ها می‌توان اجرا کرد.
توسعه‌ی فضای کسب و کار آنلاین به سمت شهرهای کوچک
دسترسی به اینترنت پرسرعت در سطح بسیاری از شهرهای کوچک و حتی شهرستان‌ها به شدت گسترش یافته است. کسب و کارهای کوچک بومی (محلی) در این اماکن می‌توانند به عنوان یک بازوی مدرن برای صنایع محلی (چه صنعتی و چه دستی و چه توریستی) قدرت‌نمایی کنند. هزینه راه‌اندازی این کسب و کارها بسیار پایین خواهد بود و ریسک‌پذیری بالایی در مقابل شکست می‌توانند داشته باشند.
همینطور در کنار خانه‌های بوم‌گردی که یکی از اجزای حیاتی احیای توریسم محلی می‌باشند، توامندسازی آنلاین این کسب و کارها (چه از طریق پلتفرم‌های کشوری و چه سایت‌های محلی) ضریب نفوذ و جذب نقدینگی را برای این اماکن افزایش خواهد داد.
توسعه‌ی جدی‌تر فضای بازی و سرگرمی آنلاین
فضای بازی و سرگرمی آنلاین یکی از اولین نقطه‌های تماس نسل جدید با اینترنت و همینطور یکی از ساده‌ترین روش‌های تغییر عادت در میان مصرف‌کننده عادی است. بازی‌سازی و سرگرمی مخصوصا در میان نقاط جمعیتی که خارج از شهرهای بزرگ هستند، یکی از بهترین روش‌ها برای تولید ثروت و کسب درآمد است.
روند الزام کسب و کارهای بزرگ به پیاده‌سازی تحول دیجیتال
یکی از مشکلات کسب و کارها در کشور، عدم حضور رسمی شرکت‌های مشاوره و حسابرسی بزرگ در ایران است. در دنیا مشاوران جوان و یا میانسال از Deloitte، PwC، EY، KPMG، BCG و یا McKinsey موتور اولیه‌ی بسیاری از تغییرات در سازمان‌های بزرگ و تیم سازی در سازمان‌های کوچک‌تر هستند. با توجه به عدم حضور رسمی این شرکت‌ها و عدم وجود بازار مناسب برای آنها، یکی از روش‌های میانبر ایجاد سازوکارهای تحول دیجیتال در سطح سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ است تا بدین شیوه علاوه بر ایجاد بهبود در شرکت‌های بزرگ نیروهای انسانی کارآمد نیز تربیت و به سطح جامعه تزریق شود. هر چند این مسیر ممکن است کمی طولانی مدت باشد، اما زنجیره‌وار می‌تواند در سطح عمومی تاثیر خود را نشان دهد.
نگاه حرفه‌ای تر به امنیت اطلاعات
فضای حاکم بر ایران همواره باعث شده است امنیت اطلاعات به همراه دید حاکمیتی همراه باشد. تخصص امنیت اطلاعات و همینطور الزامات صحیح امنیتی در کسب و کارهای اینترنتی علاوه بر افزایش ضریب پایداری باعث افزایش کیفیت و بهبود ریزه‌کاری‌ها در سطح سازمان و مدیریت بهتر ریسک‌ها خواهد شد. تربیت متخصصین امنیت اطلاعات و همینطور نگاه غیر حاکمیتی به امنیت اطلاعات می‌تواند باعث رشد کسب و کارها و امکان حضور آنها در فضای بین‌المللی را ایجاد نماید.
